Informacje

Barczew 3,
98 - 275 Brzeźnio

(43) 8 203 595
zspbarczew@gmail.com

RODZICU   CZY  WIESZ ?

 

CO   TO  JEST  DIAGNOZA?

 

Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna, to rozpoznanie możliwości i właściwości dziecka. Należy dokonać oceny możliwości dziecka i porównać je do norm rozwojowych, typowych dla danego wieku (norma rozwojowa to poziom różnych możliwości typowy dla około 70%  populacji dzieci w danym wieku).

Przy dokonywaniu diagnozy korzystamy z następujących wskazówek:

  • Dzieci w wieku do około 6–7 lat chętnie robią to, co lubią; jeżeli zazwyczaj unikają pewnych czynności, to dlatego, że są one dla nich zbyt trudne! Takie dzieci powinny być w pierwszej kolejności objęte diagnozą.
  • Jeżeli jakieś dziecko znacznie odbiega poziomem od innych dzieci przy wykonywaniu różnych czynności, to ono także powinno być objęte w pierwszej kolejności diagnozą.
  • Jeżeli jakieś dziecko bardzo chętnie wykonuje jakieś czynności i ich poziom znacznie przewyższa poziom pozostałych dzieci, to takie dziecko oceniamy jako zdolne i zwiększmy w stosunku do niego poziom oczekiwań i wymagań – dbajmy o dalszy jego rozwój.

Podstawowe metody diagnozowania

A. Obserwacja w grupie podczas:

  • przyprowadzania dzieci przez rodziców do przedszkola;
  • zabaw ruchowych spontanicznych i organizowanych;
  • zabaw dowolnych;
  • zabaw i gier dydaktycznych;
  • zajęć dydaktycznych (rozmowy, rysowanie, lepienie, wycinanie itp.);
  • czynności samoobsługowych (rozbieranie się, ubieranie, mycie, jedzenie itp.).

Obserwacja to świadome, zamierzone, celowe spostrzeganie i rejestrowanie interesujących nas reakcji i zachowań bez ingerowania w ich przebieg (np. obserwujemy dzieci podczas posiłków – jak trzymają łyżkę, jaka jest płynność ruchów przy jedzeniu, jak kopią piłkę z rozbiegu, jak skaczą na obu nogach itp.). Uzyskane dane przyrównujemy do norm typowych do wieku diagnozowanego dziecka.

B. Techniki eksperymentalne polegają na prowokowaniu (wywoływaniu) interesujących nas zachowań, czynności i umiejętności oraz na rejestrowaniu poziomu ich wykonania (np. Poskacz na jednej nodze, Narysuj koło, Policz klocki, Zbuduj wieże, Zgadnij zagadkę itp.). Konieczne są tu:

  • zrozumiałe dla dzieci, odpowiednie polecenia, instrukcje (niekiedy z podaniem przykładów tak, by dzieci je zrozumiały);
  • odpowiednie pomoce i narzędzia dydaktyczne dopasowane do wieku i możliwości dzieci.

Uzyskane dane przyrównujemy do norm typowych do wieku diagnozowanego dziecka.

C. Analiza wytworów (rysunki, szlaczki, ulepianki, wydzieranki itp.). Oceniamy:

  • czy wytwory zgodne są z poleceniami;
  • tempo pracy dziecka i poziom skupiania uwagi;
  • umiejętność radzenia sobie z pracą;
  • umiejętność pokonywania trudności;
  • poziom, jakość wytworu, porównując go do norm wiekowych.

D. Kierowana rozmowa z rodzicami na temat:

  • stanu zdrowia dziecka;
  • lęków dziecka;
  • apetytu i snu (czy dziecko śpi samo, w jakich godzinach, czy sen spokojny, czy nie

itp.);

  • zainteresowań dziecka i trybu dnia (czytanie dziecku, oglądanie TV, klocki, lalki itp.);
  • ruchliwości dziecka (w normie, czy zbyt pobudliwe; jak skupia uwagę; woli spokojne zabawy czy bieganie, skakanie; huśtanie się, rowerek itp.);
  • stosowanych przez rodziców wymagań oraz nagród i kar (dzieci zbyt często karane przeżywają lęk, co znacznie obniża ich możliwości).

Zebrane informacje na temat dziecka należy zanotować, a następnie wpisać w przygotowaną tabelę z jednoczesną ich oceną (patrz tabela).

  1. Co należy diagnozować i dlaczego

 

A. Poziom rozwoju ruchowego – sprawność ruchowa (duża motoryka):

  • sprawność i zwinność ruchów;
  • koordynację ruchów;
  • zdolność do utrzymywania równowagi

(właściwości te będą rozpisane na poszczególne ruchy i ich jakość tak, by pokazać różnice między dziećmi starszymi i młodszymi).

 

Dlaczego? Wiek przedszkolny jest okresem intensywnego rozwoju ruchowego i jego doskonalenia, daje fundament dalszego rozwoju w szkole.

  • ruchy mają wpływ na rozwój całego układu nerwowego;
  • ruchy mają wpływ na rozwój wszystkich narządów wewnętrznych i ich funkcji (krążenie, oddychanie, trawienie itd.);
  • ruchy mają wpływ na rozwój procesów poznawczych: uwagi, pamięci, spostrzegania i myślenia; na rozwój emocji i uczuć oraz na poznawanie przez dziecko własnych możliwości; ruchy mają duży wpływ na poznawanie zależności przestrzennych (na, za, pod, nad, obok, przed, w prawo, w lewo, na górze, w dole itd.);
  • koordynacja ruchów i równowaga ułatwiają dziecku orientację na kartce papieru w szkole (mieszczenie się w liniaturze, poznawanie wielkości i kierunku pisania liter, cyfr itd.).

B. Sprawność rąk – tzw. mała motoryka (także manipulacja – poznawanie właściwości przedmiotów przy pomocy dotyku):

  • poziom czynności samoobsługowych i higienicznych (koordynacja ruchów rąk);
  • budowanie z klocków, lepienie, wycinanie, wydzieranie, zabawy w piasku, przesypywanie, wkładanie i wyjmowanie drobnych rzeczy, układanie, porównywanie (koordynacja ruchów rąk i koordynacja wzrokowo-ruchowa);
  • zamalowywanie i samodzielne rysowanie rysunków (rozwój grafomotoryczny);
  • rysowanie po śladzie, rysowanie wg wzoru szlaczków, figur geometrycznych (rozwój grafomotoryczny i koordynacja wzrokowo-ruchowa).

 

Dlaczego? Wiek od 3 do 6 lat to kształtowanie i doskonalenie czynności wykonywanych przy pomocy rąk, czynności typowych dla człowieka. Manipulowanie stanowi podłoże rozumowania matematycznego i rozwoju wyobraźni przestrzennej.

Dobry początek rozwoju ruchów rąk i ich stymulacja znacznie ułatwia i doskonali te ruchy, co bezpośrednio przekłada się także na czynność pisania w szkole.

Ważne są: postawa przy siedzeniu przy stole podczas rysowania; sposób trzymania przyboru; odpowiednia sprawność rąk i nacisk przy rysowaniu; odpowiednia płynność ruchów, ich kierunek i tempo; prawidłowa współpraca rąk przy wykonywaniu czynności samoobsługowych itp.

Dziecko radzące sobie w czynnościach samoobsługowych czuje się bezpieczne, wie, że sobie poradzi bez pomocy dorosłych, staje się bardziej samodzielne i dojrzałe emocjonalnie – nie czuje bezradności.

 

 

C. Funkcje wzrokowo-przestrzenne – spostrzeganie wzrokowe, uwaga i pamięć wzrokowa:

poziom spostrzegania ludzi, rzeczy, zjawisk, czynności itp. wokół siebie; pamięć wzrokowa;

  • spostrzeganie i rozumienie treści obrazków – uwaga i pamięć wzrokowa (co dziecko spostrzega: elementy, czynności, zależności przestrzenne itp.);
  • spostrzeganie i różnicowanie figur geometrycznych (rozpoznawanie, odwzorowywanie kształtów, szlaczków itp.); koordynacja wzrokowo-ruchowa;
  • spostrzeganie: rozpoznawanie  i odwzorowywanie figur złożonych;
  • spostrzeganie zależności przestrzennych (obok, za, nad, pod, z lewej, z prawej itp.);
  • odpowiedni poziom uwagi i pamięci wzrokowej.

 

Dlaczego? Od około 3 lat rozwijają się i doskonalą czynności analityczno-syntetyczne w spostrzeganiu wzrokowym. To dzięki temu spostrzeganiu, uwadze i pamięci wzrokowej dziecko przyswaja najwięcej informacji o otaczającym świecie – informacje te, to podstawa i materiał dziecięcego myślenia.

Analiza i synteza wzrokowa leży u podstaw różnicowania i zapamiętania kształtu liter i cyfr. Jest to konieczny warunek poznania znaków graficznych, a tym samym nauki pisania i czytania.

Zaburzenia w tym zakresie mogą być sygnałem ryzyka dysleksji wzrokowej.

 

 

D. Funkcje słuchowo-językowe – mowa, spostrzeganie słuchowe, uwaga i pamięć słuchowa:

  • poziom rozwoju mowy (jakość wymowy, znajomość bierna i czynna słów, budowanie zdań i posługiwanie się nimi, komunikowanie się przy pomocy mowy);
  • rozumienie przez dziecko treści wypowiedzi, słuchanie opowiadań i czytania książek (analiza i synteza zdania, uwaga i pamięć słuchowa);
  • poczucie rytmu i rymów – uczenie się wierszyków, piosenek, klaskanie i poruszanie się w rytm muzyki (spostrzeganie zależności czasowych);
  • analiza i synteza słuchowa: dzielenie zdań na wyrazy, synteza wyrazowa, podział wyrazów na sylaby, synteza sylabowa, (wysłuchiwanie głosek w nagłosie występuje u dzieci w wieku powyżej 5 lat  i nie dotyczy dzieci młodszych);
  • łatwe i dość szybkie uczenie się i zapamiętywanie sekwencji: pór dnia, pór roku, dni tygodnia.

 

Dlaczego? Wiek od około 3 lat to intensywny rozwój mowy kontekstowej i komunikacyjnej. Dzieci wypowiadają się już zdaniami, mowa staje się narzędziem myślenia, przy pomocy słów dzieci uczą się, zdobywają informacje o świecie, korzystają z instrukcji słownych, mowa staje się potężnym źródłem emocji. Analiza i synteza słuchowa umożliwia różnicowanie głosek i czasu ich trwania – jest podstawą dobrego opanowania mowy oraz nauki czytania i pisania, a tym samym umożliwia korzystanie przez dzieci z podręczników w czasie całego okresu nauki!

Zaburzenia w tym zakresie mogą świadczyć o ryzyku dysleksji słuchowej.

 

 

E. Funkcje myślowe – rozumienie treści słów i poleceń, rozumienie skutków prostych czynności, podstawowe umiejętności wnioskowania itp.:

  • rozumienie treści złożonych poleceń; rozumienie treści opowiadań, bajek, teatrzyków;
  • układanie obrazków tak, by powstała krótka historyjka;
  • rozumienie  niedorzeczności i umiejętność ich poprawy;
  • rozumienie treści prostych zagadek i rebusów;
  • odpowiedni poziom myślowego różnicowania (Czym się różniąDlaczego są inne np. łóżko i wózek, koń i krowa, samochód i samolot itp.), a po odpowiedzi dzieci: A w czym są one do siebie podobne, co mają podobnego łóżko i wózek itd.); odpowiedni poziom definiowania (Co to jest.... np. bocian, stół, talerz itd.); znajomość podstawowych pojęć (np. Pokaż na obrazku owoce, ptaki, rośliny, zabawki  itp.; Co na obrazku nie pasuje do narysowanych rzeczy i dlaczego?);
  • umiejętność  wyjaśniania: Po co?, Dlaczego?, Co się może stać?.

 

 

Dlaczego? W wieku przedszkolnym, od około 3 lat dziecko uczy się operowania informacjami, przekształcania informacji, a to jest podstawą myślenia! (Myślenie, to tworzenie nowych informacji, dzięki przekształcaniu informacji już posiadanych).

Odpowiedni poziom myślenia jest niezbędnym warunkiem korzystania z edukacji w przedszkolach, szkołach podstawowych itd. Aby myśleć, trzeba mieć: wrodzoną zdolność do myślenia (inteligencja), odpowiednią ilość informacji i umiejętności, doświadczenie w przekształcaniu informacji. Rozwój myślenia zależy także od dojrzewania układu nerwowego – czyli od wieku dziecka.

 

 

F. Myślenie matematyczne – operowanie na liczbach i pojęciach z nimi związanymi:

  • rozumienie pojęć: większy – mniejszy, więcej – mniej – tyle samo itp.;
  • przeliczanie kolejne – znajomość liczebników głównych (różnice wiekowe);
  • pojmowanie ostatniego liczebnika jako liczebności zbioru;
  • znajomość i rozumienie liczb porządkowych;
  • dodawanie i odejmowanie na konkretach (różnice wiekowe);
  • umiejętność dzielenia elementów „po równo”;
  • umiejętność szeregowania i klasyfikowania elementów wg 2, 3 kryteriów (np. wielkość; barwa, rodzaj);
  • rozpoznawanie figur geometrycznych, znajomość ich nazw;
  • rozumienie symboli (np. symboli pogody, pór dnia, symboli na ubrankach, w szatni itp.).

 

Dlaczego? Opanowanie podstaw matematyki wymaga wielu powtórzeń i utrwalania wiedzy.

Odpowiedni poziom myślenia matematycznego jest podstawą systematycznego uczenia się i rozumienia nie tylko matematyki, lecz także w przyszłości fizyki, chemii, geografii, elementów historii itd. Myślenie matematyczne oparte jest na zasadach logiki, wymaga krytycyzmu, ułatwia zrozumienie zasad funkcjonowania świata.

G. Procesy emocjonalno-społeczne (funkcjonowanie w grupie).

Dziecko:

  • godzi się na rozstanie z rodzicami, bez zbytnich trudności pozostaje w przedszkolu;
  • bawi się obok dzieci, zaczyna powoli współpracować z dziećmi;
  • bierze udział w zajęciach, nie izoluje się;
  • niezbyt często zdarza się bicie, popychanie innych dzieci, akty agresji;
  • coraz rzadziej podkreśla: to moje!, zaczyna dzielić się z dziećmi zabawkami;
  • ataki płaczu i złości przy niepowodzeniach są rzadsze i mniej gwałtowne;
  • zaczyna podporządkowywać się poleceniom nauczyciela;
  • próbuje pokonywać trudności;
  • stosuje formy grzecznościowe;
  • zna zasady i normy obowiązujące w przedszkolu;
  • jest w miarę samodzielne przy jedzeniu, ubieraniu się, sprzątaniu;
  • jest na ogół pogodne, zaciekawione zajęciami.

 

Dlaczego? Emocje i funkcjonowanie w grupie są głównymi motywami podejmowania przez dzieci różnych form aktywności. Emocje pozytywne (radość, pochwała, zadowolenie itp.) stymulują dzieci do działania, emocje negatywne zaś powodują unikanie określonych form aktywności.

Wszystkie emocje są u dzieci silne, krótkotrwałe i zmienne (śmiech przechodzi w płacz i na odwrót); dzieci są spontaniczne, nie potrafią jeszcze kontrolować ekspresji (przejawiania) emocji. Poznawanie, działanie, słowa, kontakty z dorosłymi i rówieśnikami, a przede wszystkim zabawa są w tym wieku podstawowym źródłem emocji.

Dzieci przez m.in. porównywanie się z rówieśnikami poznają własne możliwości i umiejętności, dążą do samodzielności. Przez „ja” dochodzą do „my”, przez „moje” dochodzą do rozumienia „czyjeś, nasze”. Są jeszcze egocentryczne w działaniu i myśleniu, oceniają wszystko przez pryzmat siebie. Dzieci w wieku od 3 do około 5 lat zbierają tyle doświadczeń emocjonalno-społecznych, że jako pięciolatki zupełnie inaczej funkcjonują. Odpowiednie doświadczenia emocjonalno-społeczne oraz procesy dojrzewania powodują, że dzieci dobrze radzą sobie w szkole, chcą się uczyć i poznawać świat, chcą opanować nowe umiejętności.

ORMY  ROZWOJOWE  DZIECI 

 

CZTEROLATKI

Ponieważ w rozwoju dzieci w wieku trzech i czterech lat obserwuje się duże różnice indywidualne i różne tempo rozwoju uwarunkowane m.in. odmiennymi doświadczeniami rodzinnymi, to nie sposób podać precyzyjnych norm rozwojowych.

            Pierwsze lata przedszkolne, to okres doskonalenia się funkcji, czynności i umiejętności opanowanych przez dzieci w okresie wcześniejszym. Rozwój dzieci i procesy doskonalenia charakteryzują się dużym dynamizmem – tak, że można jedynie podać orientacyjne normy rozwojowe. Ponieważ niektórych zachowań i czynności dziecka nie da się tak łatwo zaobserwować, to przy ich omawianiu podaję przykłady instrukcji, za pomocą których można takie zachowania sprowokować, wywołać (nauczyciel może sam przygotować sobie odpowiednie polecenia i instrukcje) – są one zaznaczone kursywą. Omawiając zachowania i umiejętności typowe dla omawianego wieku, podkreślam te, które są zawarte w arkuszach obserwacyjnych. Mam nadzieję, że ułatwi to obserwację dzieci podczas różnych zajęć i pomoże zauważyć, co jest typowe dla obserwowanego dziecka.

Sprawność ruchowa (duża motoryka)

 

Dzieci czteroletnie są ruchliwe i ta ruchliwość przybiera już formy zorganizowanej zabawy, lepsza jest także sprawność i koordynacja ruchów niż u dzieci młodszych.

Dziecko chętnie biega, bawi się w berka; skręca pod kątem prostym przy zmianie kierunku. jego ruchy są bardziej płynne. Dzieci mają potrzebę ćwiczenia równowagi, chodzą więc po krawężnikach, murkach z szeroko rozłożonymi rękami, rzadko z krawężników spadają (zamiast krawężników mogą być ławeczki  przedszkolu). Sprawność ruchów wzrasta na tyle, że dzieci chodzą naprzemiennie po schodach, nie trzymając się poręczy, umieją także kopnąć piłkę z rozbiegu w kierunku podanym im przez nauczyciela. Są także samodzielne na placu zabaw, potrafią samodzielnie wchodzić na zjeżdżalnię i zjeżdżać z niej. Często zmieniają rodzaj ruchów, raczej nie usiedzą spokojnie, jeśli nie mają innych zajęć.

 

II Czynności samoobsługowe (sprawność rąk – mała motoryka)

Ruchy rąk dzieci są już na tyle sprawne i skoordynowane, że potrafią przenosić kubek z płynem, nie rozlewając go (około ¾ płynu w kubku), potrafią także pić z niego bez rozlewania. Znacznie sprawniej również posługują się sztućcami: jedzą sprawnie łyżką i często trzymają ją prawidłowo (przy zmęczenie, znowu trzymają łyżkę pełną garścią), dość sprawnie jedzą widelcem. Dzieci w zasadzie samodzielnie się rozbierają (bardzo rzadko proszą o pomoc) i ubierają, potrafią prawidłowo założyć buty (także rzadko proszą o pomoc przy ciasnych lub zapinanych na guziki ubraniach). Umieją także samodzielnie myć zęby i sprawnie to robią, są także samodzielne w toalecie (proszą o pomoc w wypadku niedyspozycji żołądkowej). Dzięki takiej samodzielności czują się bardziej bezpieczne, nie przeżywają lęku, że nie poradzą sobie bez rodziców.

 

III Manipulacja i czynność rysowania (sprawność rąk – mała motoryka)

 

Czterolatki coraz chętniej korzystają z piaskownicy, bawią się foremkami, robią babki, budują tunele, most itp. Lubią także posługiwać się innym materiałem – z plasteliny lepią ludziki (podstawowe części ciała), wyklejają plasteliną kontury. Od czterech lat zaczyna się u dzieci fascynacja tworzenia z klocków – sprawnie budują z wielu klocków domy, wieże, inne budowle, korzystając z klocków drewnianych i plastikowych. Dzieci zaczynają być już przygotowane, po pokazaniu przez nauczyciela, do prawidłowego trzymania ołówka, ale na początku z trudem, przez chwilę (potem ujmują do garścią), jest to umiejętność, którą należy u dzieci ćwiczyć. Dzieci zaczynają także wykonywać skomplikowane ruchy pod kontrolą wzroku – potrafią, patrząc na wzór, narysować kółko. krzyżyk, kwadrat (figury nie muszą być równe, kształt powinien przypominać wzór). Dzięki rozwojowi sprawności rąk czterolatki kolorują kilkoma kredkami obrazki, potrafią rysować samodzielnie „głowonoga” (człowiek mający głowę z jej elementami oraz nogi odchodzące od głowy), słoneczko i domek. Rysunki mają różną wielkość, są jeszcze nieporadne, krzywe, kolorując dzieci wychodzą poza linie, ale większa część obrazka jest już kolorowa.

IV Spostrzeganie wzrokowe

Zdolność do spostrzegania wzrokowego także się doskonali. Dziecko w wieku powyżej 4 lat zaczyna już powoli spostrzegać nie całościowo, lecz w sposób analityczno-syntetyczny.

Dziecko uważnie ogląda obrazki i na polecenie pokazuje co jest „na”, „za”, „w”, „obok”. Rozumie te pojęcia, spostrzega je, ale samodzielnie jeszcze nie nazywa. Rozpoznaje wg wzoru wszystkie podstawowe figury geometryczne i kilka liter drukowanych(Popatrz na różne klocki lub rysunki i podaj mi, albo Pokaż taki sam, jak ten – trzymany w ręce); potrafi złożyć w całość obrazek rozcięty na 4 nierówne lub na 6 równych części. Potrafi opisać obrazek i wymienić kilkanaście elementów i czynności – wystarczy jedna lub dwie czynności (Popatrz na obrazek i opowiedz o nim, powiedz, co obrazek przedstawia). Dzieci w tym wieku potrafią również spostrzec 8–10 różnic między podobnymi obrazkami. Początki spostrzegania analityczno-syntetycznego pozwalają dziecku na narysowanie wg wzoru figur złożonych (Narysuj takie samo, jak to; dziecko cały czas patrzy na wzór, może wodzić po nim palcem, rysunek może mieć inną wielkość, może być nieporadny, ale układ figur powinien odpowiadać wzorom; np. koło wpisane w trójkąt; w kwadrat, a w nim narysowany krzyżyk; w tych próbach nie należy dziecku pomagać, ma ono pracować samodzielnie!).

Jak wspomniano, czynności analityczno syntetyczne w spostrzeganiu wzrokowym są podstawą rozpoznawania liter i nauki pisania i czytania.

Spostrzeganie słuchowe (funkcje słuchowo-językowe)

Procesy rozwojowe i ćwiczenia słuchowe w przedszkolu znacznie usprawniają spostrzeganie słuchowe u dzieci czteroletnich. Potrafią one słuchać uważnie przez około 10 minut czytania książki, czasem przerywają i zadają pytania. na tyle dobrze zapamiętują słuchany tekst, że potrafią krótko opowiedzieć zdaniami jego treść.

U czterolatków zaczynają się powoli doskonalić analityczno-syntetyczne zdolności do spostrzegania zależności czasowych między dźwiękami, potrafią odtworzyć, uderzając rączką o stół rytmy (co najmniej dwa z podanych rytmów). (Posłuchaj, uderzę ręką o stół, staraj się to zapamiętać i jak Ci powiem, to tak samo uderzaj rączką o stół; Posłuchaj uderzamy, a teraz Ty; kropka w arkuszu oznacza jedno uderzenia, a kreska – przerwę między uderzeniami; można samemu przygotować kilka prostych rytmów i wystukać je na bębenku itp.). Dzieci już potrafią po ćwiczeniach podzielić zdanie na 4, 5 wyrazów (kawałków) (Posłuchajcie, powiem Wam krótką bajkę biały kotek pije mleko teraz tę bajkę podzielę na kawałki, na słowa:  biały – kotek – pije –  mleko. Wyklaszczemy to razem, jeszcze raz i jeszcze raz. A teraz posłuchajcie (posłuchaj) innej bajki, o piesku: mały piesek macha ogonem. Podziel tę bajkę na kawałki, na słowa i zaklaszcz. A inna bajka – mała krówka szuka swej mamy; latem już mocno świeci słonko itp.). Potrafią także, po ćwiczeniach, podzielić wyraz na 2, 3 sylaby (Posłuchaj, takie piękne słowo: mama, podzielę na takie kawałki, jak otwiera mi się buzia: ma – ma, daj rączki, razem będziemy klaskać: ma – ma, dobrze. A teraz inne słowo, posłuchaj i też klaszcz dzieląc to słowo na kawałki, tak, jak otwiera się buzia: pił – ka, sto – lik, ko – tek, sa – mo – chód, ta – bli – ca, po – dło – ga itd.).

Dzieci dość szybko uczą się krótkich wierszyków odtwarzając rymy i rytmy (4, 5 powtórzeń). Czynności analityczno-syntetyczne w spostrzeganiu słuchowym są niezbędne w różnicowaniu dźwięków mowy ludzkiej, a tym samym w nauce czytania i pisania.

VI Mowa (funkcje słuchowo-językowe)

W wieku powyżej 4 lat znacząco wzrasta zasób słownictwa u dzieci, następuje stopniowa gramatyzacja mowy, wydłużają się wypowiedzi dzieci, mowa oprócz funkcji komunikacyjnej, pełni funkcję narracyjną (dzieci zaczynają opowiadać). Stają się bardziej czułe na rytm mowy i rymy (okres zabawy słowami). Nadal występuje wymowa dziecięca (sepleni, szepleni, rera przy prawidłowym układzie narządów artykulacyjnych). Przy niewłaściwym układzie narządów artykulacyjnych niezbędna jest pomoc logopedy. Dziecko wypowiada się zdaniami rozwiniętymi, występują sporadycznie błędy gramatyczne, końcówki czasowników osobowych są właściwe dla danej płci, używa rzeczowników, czasowników, przymiotników, przysłówków. Potrafi już opisać obrazek przy pomocy zdań. Ma dobrą pamięć słuchową – tak, że rozumie treść złożonych poleceń (4, 5 poleceń w jednym) i potrafi je spełnić. Dzieci myślą przy pomocy słów, mówią do siebie w czasie zabaw dowolnych, bawią się słowami, zmieniając je, dobierając rymy; mowa emocjonalna (w głosie wyraźnie słychać zaangażowanie emocjonalne). Dzieci umieją także ułożyć krótkie opowiadanie, np. jakie jest lato,itp.(jaki jest mój pies, jakie są ulubione moje zabawki itp.).

VII Myślenie

Dziecko powyżej 4 lat wykonuje już czynności umysłowe wewnętrzne, oparte na materiale wyobrażeniowym, a dokonuje ich w sytuacjach konkretnych (myślenie konkretno-wyobrażeniowe). Określona sytuacja aktualizuje ślady pamięciowe uprzednich doświadczeń i informacji, dziecko operuje nimi w myśli, a gotowy efekt myślowy stosuje w praktyce. Jak podano wyżej, układ nerwowy powinien osiągnąć już taką dojrzałość, aby operować informacjami, a dziecko powinno mieć odpowiednią ilość informacji. Poziom operowania informacjami jest znacznie wyższy niż u trzylatków. Częściej obserwować można wnioskowanie, czy też myślenie przyczynowo-skutkowe. Dziecko potrafi dokończyć zdanie typu: W dzień jest jasno, bo... ; Zimą ubieramy sią (jak?), bo jest ... ; Chleb kroimy nożem, bo jest.....  Bez kłopotów potrafi ułożyć czteroobrazkową historyjkę i opowiedzieć ją.

Potrafi także zdefiniować, „przez użytek” lub opis, słowa: piłka, kot, kredka, kwiatek itp. (definiowanie to odpowiedź na pytanie „co to jest”; definiowanie „przez użytek” – np. Piłka, to do grania; definiowanie przez opis: Piłka jest okrągła, może być kolorowa, gra się w nogę, itd.; definicje opisowe są typowe dla dzieci starszych i świadczą o wyższym poziomie myślenia). Dziecko potrafi podać różnicę np. między krową a koniem, stołem a krzesłem, radiem a telewizorem, nogą a ręką itp. (Pomyśl i powiedz, czym różnią się miedzy sobą, dlaczego są inne krowa i koń? – dzieci podają już bardziej istotne różnice niż barwa lub wielkość, są to zwykle różnice dotyczące budowy lub czynności, np. krowa ma rogi, a koń – nie, krowa daje mleko, a koń nie, koń ma inny ogon niż krowa, na koniu się jedzie, a na krowie – nie itd.). Dzieci zaczynają być krytyczne w myśleniu i np. potrafią powiedzieć, co jest „niemądrego” (absurdalnego) w zdaniach typu: Chłopiec włożył buty na ręce i wszedł na tęczę itp. (Posłuchaj i powiedz, co tu jest niemądrego, dlaczego to jest niemądre; inne przykłady: krasnoludek poprosił biedronkę, żeby dała mu swego mleka; mama weszłapo drabinie na dach, aby podlać kwiatki, które rosną na antenie telewizyjnej itp.). Czterolatki zadają dużo pytań: po co; dlaczego?; jak?.... Są ciekawe, chcą zrozumieć rożne sytuacje i wydarzenia.

VIII Matematyka (myślenie matematyczne)

 

Myślenie i umiejętności matematyczne są w dużym stopniu uwarunkowane środowiskowo. Stąd mogą wystąpić duże różnice między dziećmi czteroletnimi – jedne doskonale liczą, kolejno nawet do kilkudziesięciu, inne mają trudności z przeliczeniem palców u jednej ręki. Odpowiednie zajęcia w przedszkolu mogą tę sytuację zmienić i wyrównać poziom dzieci.

Poniżej podaję normy typowe dla przeciętnych czterolatków. Dzieci potrafią na polecenie podać 3 klocki, 2 książki, 4 kredki itp. Rozumieją, że ostatni liczebnik zbioru określa liczebność tego zbioru – potrafią prawidłowo przeliczyć zbiór 4, 5 kredek i podać, ile jest tu kredek; potrafią pokazać na polecenie swój drugi palec, piąty, trzeci, pierwszy, czwarty. Dziecko na polecenie potrafi na jednej kupce ułożyć 3 klocki, na drugiej 4 i wskazać, gdzie jest więcej, a gdzie mniej. Bawiąc się klockami lub rysunkami figur, potrafi nazwać trzy figury geometryczne: kwadrat, koło, trójkąt. Czterolatki zaczynają także samodzielnie klasyfikować, potrafią na polecenie podzielić rożne klocki na kupki tak, by były w każdej kupce klocki do siebie podobne (warto polecenie powtarzać, by dziecko miało szansę na stosowanie kilku kryteriów klasyfikacyjnych; np. barwa, wielkość, grubość, kształt itp.).

IX Emocje i funkcjonowanie w grupie

Jak wspomniano, dzieci kierują się w swoim działaniu głównie emocjami. Emocje czterolatków nie są już tak gwałtowne, jak dzieci młodszych, ale nadal charakteryzują się dużym natężeniem, spontanicznością, zmiennością i krótkim czasem trwania. Dzieci czteroletnie także mają swój trudniejszy okres – poznają swoje możliwości w relacjach z dorosłymi i próbują rozkazywać dorosłym, wiernie naśladując ich ton i sposób wydawania poleceń (np. upadła dziecku zabawka, a ono: Podnieś mi samochodzik, już, podnieś! Słyszysz? W tej chwili podnieś! itp.). Odmowa powoduje złość, płacz i awantura gotowa. Najlepiej obrócić sytuację w żart: Co się stało? Wróżka Cię zaczarowała i zamiast dużego synka mam niemowlaczka, który nic nie potrafi! Muszę poszukać pieluszki, smoczka, kupić małe łóżeczko... itp.  Śmiech rozładowuje atmosferę aż... do najbliższego razu. Taki okres też trwa ok. 2–4 miesięcy. Dzieci w tym wieku są na ogół pogodne, zaciekawione zajęciami i rożnymi czynnościami, a głównie zabawami z rówieśnikami. Dziecko już nie płacze po rozstaniu z rodzicami, bardzo często jest zainteresowane zajęciami, preferuje pewne z nich. Nie jest już takie posłuszne – nie zawsze podporządkowuje się, pyta: dlaczego, po co. Angażuje się w zabawy a rówieśnikami, ale potrafi zgodnie bawić się z dziećmi dość krótko. Jeżeli dziecku na czymś zależy, to ponawia próby, próbuje pokonywać trudności, raczej nie płacze wówczas.

Jest radosne, pogodne, inicjuje zabawy, ma wiele pomysłów.

NORMY  ROZWOJOWE  DZIECI

 

TRZYLATKI

 

Ponieważ w rozwoju dzieci w wieku trzech i czterech lat obserwuje się duże różnice indywidualne i różne tempo rozwoju uwarunkowane m.in. odmiennymi doświadczeniami rodzinnymi, to nie sposób podać precyzyjnych norm rozwojowych.

Pierwsze lata przedszkolne, to okres doskonalenia się funkcji, czynności i umiejętności opanowanych przez dzieci w okresie wcześniejszym. Rozwój dzieci i procesy doskonalenia charakteryzują się dużym dynamizmem – tak, że można jedynie podać orientacyjne normy rozwojowe. Ponieważ niektórych zachowań i czynności dziecka nie da się tak łatwo zaobserwować, to przy ich omawianiu podaję przykłady instrukcji, za pomocą których można takie zachowania sprowokować, wywołać (nauczyciel może sam przygotować sobie odpowiednie polecenia i instrukcje) – są one zaznaczane kursywą.

Omawiając zachowania i umiejętności typowe dla omawianego wieku podkreślam te, które są zawarte w arkuszach obserwacyjnych. Mam nadzieję, że ułatwi to obserwacje dzieci podczas różnych zajęć i pomoże zauważyć, co jest typowe dla obserwowanego dziecka.

 

Sprawność ruchowa (duża motoryka)

Dzieci mają już zautomatyzowane chodzenie, są ruchliwe, kucają, wstają, utrzymując  równowagę, sprawnie biegają, skaczą na obu nogach w miejscu, często zmieniają rodzaj ruchów, lubią zabawy ruchowe w kole – ruchy nie są jeszcze dobrze skoordynowane. Kopią piłkę z rozbiegu, nie utrzymując jeszcze odpowiedniego kierunku. Wchodzą i schodzą po schodach z reguły już naprzemiennie, ale czasem jeszcze trzymają się poręczy – lubią tę  czynność (niektóre wchodzą lub schodzą dostawnie). Potrafią już jeździć na rowerku z bocznymi kółkami, odpychają się nogami, siedząc na samochodziku. Same huśtają się na huśtawce wagowej(podpartej w środku), lubią być huśtane na wiszącej huśtawce.

II Czynności samoobsługowe (sprawność rąk – mała motoryka)

Dzieci potrafią już pić samodzielnie z kubka, raczej nie rozlewając płynu, piją przez słomkę, jedzą zupę łyżką, trzymając ją pełną garścią, czasami jeszcze zmęczone – proszą o pomoc; myją ręce i buzię (sztywno, niezgrabnie), wycierają je raczej niestarannie. Potrafią samodzielnie się rozebrać (luźne ubranka, szczególnie bluzki), czasem proszą o pomoc. Potrafią założyć: bieliznę, luźne bluzki, spodnie, spódniczkę (czasem tył na przód, na lewą stronę itp.), wkładają buty, nie zawsze prawidłowo (mylą prawo – lewo). Radzą sobie w toalecie, czasem proszą o pomoc, wycierają buzię po jedzeniu, sprzątają talerze itp.

 

III Manipulacja i czynność rysowania (sprawność rąk – mała motoryka)

Trzylatki chętnie bawią się w piaskownicy – przesypują piasek, kopią, rzucają piaskiem, obserwując skutki działania, bawią się plasteliną – uklepują ją, robią kulki, placuszki, wałeczki, lubią bawić się klockami, jeszcze wolą burzyć zbudowane przez kogoś budowle, ale

potrafią ułożyć wieżę z około10–12 klocków (drewnianych lub plastikowych), potrafią zbudować most wg wzoru (patrzą, jak ktoś buduje lub budują, patrząc na gotowy most z 3 klocków). Dzieci trzymają jeszcze ołówek, kredki pełną garścią, chętnie bazgrzą, rysują linie pionowe, poziome, potrafią narysować wg pokazanego wzoru koło (może być krzywe, nie do końca domknięte, ale narysowane jedną linią), krzyżyk. Zachęcane do kolorowania zwykle kolorują obrazki jedną kredką, niezgrabnie, wychodząc poza kontury, szybko męczą się.

IV Spostrzeganie wzrokowe

Dzieci chętnie i w skupieniu oglądają obrazki w książce, mówią o nich; potrafią rozpoznać wg wzoru figury lub klocki: koło, kwadrat, trójkąt, romb (popatrz na różne klocki i podaj mi taki sam, jak ten – trzymany w ręce); potrafią złożyć w całość obrazek rozcięty na 4 równe części; patrząc na obrazek potrafią go opisać, wymieniając 5–10 elementów (popatrz na obrazek i opowiedz o nim, powiedz, co obrazek przedstawia). Dzieci w tym wieku potrafią spostrzec i wskazać 6 do 8 różnic między podobnymi obrazkami; patrząc na układane przez nas wzory potrafią ułożyć z patyczków wg wzoru takie same (domek ze spadzistym dachem, dwa trójkąty przylegające do siebie podstawami, a trzeci miedzy nimi podstawą do góry, romb). Są spostrzegawcze, mówią, co zauważyły, komentują to, są ciekawe.

Spostrzeganie słuchowe (funkcje słuchowo-językowe)

 

Dzieci słuchają poleceń, wskazówek, informacji – rozumieją je. Potrafią uważnie słuchać przez 5–10 minut (zależnie od sytuacji i zmęczenia dzieci) opowiadań, czytanej książeczki;

potrafią powiedzieć, o czym lub o kim było opowiadanie i co się wydarzyło, rozumieją używane słowa i w opowiadaniu powtarzają je. Trzylatki potrafią chodzić w rytm śpiewanej piosenki lub melodii (zabawy w kole), uderzając rączką lub pałeczką w stół, odtwarzają także proste rytmy, które my wystukamy.

Dzieci potrafią także, po ćwiczeniach, podzielić zdanie na wyrazy (Posłuchajcie, powiem Wam krótką bajkę o kotku: kotek pije mleko, a teraz tę bajkę podzielę na kawałki, na słowa: kotek  –  pije  –  mleko. Wyklaszczemy to razem, jeszcze raz i jeszcze raz. A teraz posłuchajcie (posłuchaj) innej bajki, o piesku: piesek macha ogonem. Podziel tę bajkę na kawałki, na słowa i zaklaszcz. A inna bajka – mała krówka szuka mamy, albo latem mocno świeci słonko itp.). Potrafią także, po ćwiczeniach, podzielić wyraz na sylaby (posłuchaj, takie piękne słowo: mama, podzielę na takie kawałki, jak otwiera mi się buzia: ma – ma, daj rączki, razem będziemy klaskać: ma – ma, dobrze. A teraz inne słowo- posłuchaj i też klaszcz dzieląc to słowo na kawałki, tak, jak otwiera się buzia: piłka, okno, stolik, kotek itd.).

Dzieci dość szybko uczą się krótkich wierszyków ( 4 do 8 powtórzeń) i powtarzają je, utrzymując rymy i rytm.

VI Mowa (funkcje słuchowo-językowe)

Wśród dzieci trzyletnich zachodzą duże różnice w zakresie rozwoju mowy – niektóre z nich mówią zrozumiale, swobodnie i dużo, inne zaś dopiero zaczynają mówić. Te ostatnie dość szybko wyrównują opóźnienia, m.in. dzięki naśladowaniu innych dzieci. Poniżej podaję normy rozwoju mowy typowe dla przeciętnie rozwiniętych dzieci trzyletnich.

Wszystkie dzieci mówią jeszcze niezbyt wyraźnie (tzw. mowa dziecięca), ale mają do tego prawo i w trakcie dalszego rozwoju samoistnie wymowa ich poprawi się. Nie dotyczy to jednak tych dzieci, u których wymowa dodatkowo jest zniekształcana przez wadliwy układ narządów artykulacyjnych (można to zauważyć). Dzieci te powinny być jak najwcześniej objęte opieką logopedyczną (często zniekształcenia wymowy skutkują wolniejszym rozwojem procesów myślenia).

Dzieci charakteryzują się dziecięcą wymową (seplenią, szeplenią, nie wymawiają „r”)

mając prawidłowy układ narządów artykulacyjnych. Najczęściej porozumiewają się za pomocą zdań, popełniając jeszcze wiele błędów gramatycznych (np. mylą końcówki czasowników związane z płcią dziecka) – np. chłopiec mówi: zjadłam, itp.). Dzieci opisują obrazek przy  pomocy kilku wyrazów lub kilku prostych zdań (opowiedz o tym obrazku).

Dzieci na tyle mają rozwiniętą mowę, że rozumieją treść złożonych poleceń (np. schowaj samochód, przynieś książkę o kotku z półki, a potem umyj ręce, bo będzie już obiad).

Mowa dzieci jest jeszcze „egocentryczna” – dzieci mówią do siebie w trakcie zabaw dowolnych, taka mowa, to „głośne myślenie” lub dialog z rówieśnikiem „z wyobraźni” (częste u dzieci wrażliwych i inteligentnych). Dzieci mają już tak rozwinięty zasób słownika, że potrafią na polecenie nazywać pokazywane obrazki (rzeczy, zwierzęta, rośliny itp.), przedstawione na nich czynności oraz opisać je, wymieniając ich wielkość, barwę, cechy itp.

U dzieci o tak rozwiniętej mowie szybko kształtuje się myślenie słowne, można także łatwo nimi kierować na zajęciach przy pomocy instrukcji słownej, szybko też przyswajają nowe, słownie podane informacje.

VII Myślenie

Dziecko powyżej 3 lat wykonuje już czynności umysłowe wewnętrzne, oparte na materiale wyobrażeniowym, a dokonuje ich w sytuacjach konkretnych (myślenie konkretno-wyobrażeniowe). Określona sytuacja aktualizuje ślady pamięciowe uprzednich doświadczeń i informacji, dziecko operuje nimi w myśli, a gotowy efekt myślowy stosuje w praktyce. Jak podano wyżej, układ nerwowy powinien osiągnąć już taką dojrzałość, aby operować informacjami, a dziecko powinno mieć odpowiednią ilość informacji.

Trzylatek potrafi więc znać i rozumieć przeciwieństwa typu: (dokończ...nocą świeci księżyc, a w dzień... ; rano jemy śniadanie, a wieczorem ... ; ptak lata, a ryba .... itd. Powinien zrozumieć treść trzech obrazków i ułożyć z nich logiczną historyjkę(wnioskowanie); powinien rozumieć często spotykane jednostkowe pojęcia (słowa) tak, by móc je zdefiniować, powiedzieć, co to jest (dzieci w wieku około 3 lat „definiują” jeszcze „przez użytek”, przez podanie funkcji np. but – do chodzenia, krzesło – do siedzenia; kot – pije mleko itd., jeżeli dziecko definiuje przez tautologię, tzn. to samo przez to samo np. ołówek, to taki ołówek,to nie jest to wystarczające dla dzieci powyżej 3 lat). Dzieci na tyle rozumieją już różne sytuacje i warunki życia, że potrafią uzasadnić np., dlaczego trzeba jeść, jak i dlaczego trzeba ubierać się latem i zimą itp. Dzieci mają już tak wiele informacji, że zaczynają je grupować w umyśle, umieją syntetyzować, w odpowiednie grupy na zasadzie skojarzeń. Rzeczy podobne do siebie i rzeczy różniące się, np. potrafią wskazać, które rysunki pasują do siebie, a które nie (kilka prób); zastanawiają się i próbują myśleć w sposób przyczynowo-skutkowy, np. potrafią powiedzieć, dlaczego płacze dziecko, które się przewróciło (próbują wyjaśniać inne, podobne sytuacje w trakcie rozmów typu: dlaczego ktoś jest smutny, dlaczego ktoś cieszy się itp.).

VIII Matematyka (myślenie matematyczne)

 

Myślenie i umiejętności matematyczne są w dużym stopniu uwarunkowane środowiskowo. Wśród trzylatków zatem, mogą znaleźć się dzieci, które nie umieją liczyć, jak i takie, które nie tylko liczą kolejno w granicach 10, ale przekraczają próg dziesiątkowy, dodają i odejmują w pamięci. Podane niżej normy dotyczą przeciętnych dzieci trzyletnich.

Zwykle w domach obchodzi się uroczyście urodziny dziecka, więc większość dzieci wie, ile, ile ma lat i potrafi albo tyle razy klasnąć, albo pokazać na palcach. Dzieci potrafią podać na polecenie określoną liczbę kredek, klocków – dwa, trzy (lub więcej), dzieci w codziennym życiu stykają się z liczbami porządkowymi, więc potrafią na polecenie pokolorować drugi, pierwszy, trzeci i czwarty kwadrat (wystarczy wskazać, jeśli dziecko jeszcze nie kojarzy nazwy z odpowiednim kolorem; próba jest zaliczona, jeśli dziecko zna trzy liczby porządkowe). Trzylatki wzrokowo potrafią ocenić i wskazać, na której kupce jest więcej, a na której mniej np. klocków(może być na jednej kupce np. 8, a na drugiej około 12 klocków); potrafią także rozdzielić 4 klocki na dwie kupki po równo. Dzieci zaczynają rozumieć także symbole, znają więc swój znaczek w szatni i znaczki przynajmniej dwojga innych dzieci (rozumieją symbole pogody, lub inne symbole w przedszkolu).

Taka znajomość matematyki jest punktem wyjścia do dalszego rozwoju myślenia matematycznego.

IX Emocje i funkcjonowanie w grupie

Jak wspomniano wyżej, dzieci kierują się w swoim działaniu głównie emocjami. U dzieci trzyletnich są one: gwałtowne, silne, krótkotrwałe i labilne (zmienne: dzieci przechodzą ze śmiechu w płacz i odwrotnie). Dzieci są niezwykle spontaniczne, ponieważ nie mogą jeszcze kontrolować ekspresji emocji. Ponadto wiek około 3 lat charakteryzuje się:

  • okresem przekory u dzieci – jest to sygnał, że kształtuje się u nich poczucie „Ja”; manifestują to dążeniem do samodzielności i decydowania o sobie (ja sam, ja chcę, ja  nie chcę); nasze reakcje: możesz jeść tą łyżką, lub tą; możesz kolorować tą kredką, lub tą, dają im możliwość podejmowania decyzji i znacząco zmniejszą wybuchy złości,
  • okresem nadmiernych lęków, (nocnych, lęków przed zwierzętami, przed niektórymi ludźmi itp.) spowodowanych rozwojem wyobraźni i odkryciem, że „świat jest tak nieznany, a ja tak niewiele wiem”! – zaspokajanie potrzeby bezpieczeństwa zmniejsza lęki (przytulenie  dziecka, nie zmuszanie do obcowania z tym, czego się boi, kojarzenie przedmiotu lęku z czymś przyjemnym, np. z kawałkiem czekolady itp. zmniejszy lęk, płaczliwość itp.).Te trudne okresy rozwojowe trwają u dziecka od około 2 do około 4 miesięcy, potem dziecko z nich wyrasta.

Cechy charakterystyczne procesów emocjonalnych zależą z jednej strony od właściwości układu nerwowego (dzieci nadwrażliwe emocjonalnie zwykle mają słabszy układ nerwowy) albo od doświadczeń rodzinnych.

Emocje i funkcjonowanie w grupie są ze sobą sprzężone, dlatego oceniamy je wspólnie. Dziecko trzyletnie po pewnym czasie przebywania w przedszkolu rzadko płacze po rozstaniu się z rodzicami; gdy znajdzie się już z w sali z innymi dziećmi jest raczej pogodne, zaciekawione zajęciami i zabawą. Dość szybko uczy się zasad obowiązujących w przedszkolu i zazwyczaj podporządkowuje się poleceniom nauczyciela. Trzylatki są jeszcze indywidualistami, dlatego im są młodsze, tym częściej bawią się obok siebie, rzadko zabierają sobie zabawki. Nie mają jeszcze treningu w pokonywaniu trudności, są niecierpliwe, czasem płaczą lub złoszczą się przy trudnościach. Mają już rozwiniętą wyobraźnię, zaczynają planować zabawy i czasem inicjują zabawy z dziećmi.

PROMOWANIE WARTOŚCI EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ

Przedszkole jest instytucją powołaną do wypełniania określonych programem zadań, stanowiących o jego funkcjach spełnianych wobec dziecka, rodziny i społeczeństwa. Współpracując z rodziną i środowiskiem przedszkole sprawuje opiekę nad zdrowiem i bezpieczeństwem dzieci, stymuluje ich wszechstronny rozwój, prowadzi działalność profilaktyczną i kompensacyjną, przygotowuje do szkoły. Funkcje i zadania przedszkoli skierowane są na dziecko, jego wychowanie, prawidłowy i wszechstronny rozwój.

Psycholodzy są zgodni, że od trzeciego roku życia dziecka zaczyna się okres zwany przedszkolnym. Dla większości dorosłych oznacza to, że trzylatek rozpoczyna edukację przedszkolną i że jest to korzystne dla jego rozwoju. Proces adaptacji dziecka czasami przebiega jednak inaczej, niż oczekują tego rodzice: zakłóca rytm życia rodzinnego, wywołuje strach u rodziców, rodzi szereg pytań (czy rzeczywiście jest to właściwa decyzja, czy nie za wcześnie?). Często prowadzi to do zabrania dziecka z przedszkola i wytworzenia negatywnego obrazu placówki.

Gdy dziecko rozwija się według normalnego rytmu, w mniejszym stopniu przeżywa dramat rozstania z najbliższymi. Dlatego warto dostrzec w nas, nauczycielach, sprzymierzeńców w wychowaniu i rozwoju dziecka. Dzięki naszemu zaangażowaniu i współpracy z rodzicami dziecko na pewno zaaklimatyzuje się w nowych, nieznanych warunkach. Kiedy już będzie czuło się bezpiecznie, gdy dostrzeże, że jego potrzeby mogą być przez panie przedszkolanki zaspokojone, zacznie w pełni korzystać z tego, co przedszkole mu oferuje – a jest to bogata oferta.

Przedszkole wprowadza 3–latka w świat dotąd dla niego obcy. Przede wszystkim uczy go tego, że istnieją inne dzieci i ich potrzeby – zaczyna odbywać się proces socjalizacji malucha. Nabywa ono umiejętności funkcjonowania w grupie rówieśniczej, kształtuje swoją osobowość, próbuje rozumieć i akceptować uczucia innych. Profesjonalnie przygotowana kadra pedagogiczna czuwa nad rozwojem dziecka, jego indywidualizacją, uznaje jego podmiotowość.

Powyższe elementy przedszkolnej kultury pedagogicznej i jej oddziaływanie powinny być przenoszone na wychowanie w rodzinie poprzez współpracę wychowawców z rodzicami. Rodzice zawsze mogą zasięgnąć obiektywnej rady, opinii dotyczącej rozwoju ich dziecka. Nauczycielka przedszkolna zna dobrze swoich podopiecznych, to ona stwarza odpowiedni klimat wychowawczy i dydaktyczny. Czasami jako pierwsza odkrywa szczególne zdolności dziecka i dąży do ich rozwijania i doskonalenia. Dostrzega również deficyty jego rozwoju, a wtedy wspólnie z rodzicami stara się pomóc dziecku w jak najlepszy sposób.

Praca w grupie odbywa się w oparciu o zatwierdzony przez MEN program nauczania. Dzieci nabywają wiedzę z kilku dziedzin, w szczególności treści związane z wychowaniem umysłowym, moralno-społecznym i estetycznym, na które składają się: działalność plastyczno-konstrukcyjna i wychowanie muzyczne, a także treści kształtujące pojęcia matematyczne i przyrodnicze. Nie bez znaczenia jest wychowanie zdrowotne i aktywność ruchowa prowadząca do harmonijnego rozwoju. Opiekunka na kilka godzin nie jest w stanie zaspokoić tych wszystkich potrzeb rozwojowych, gdyż nie posiada tak bogatej bazy dydaktycznej, jaką dysponuje placówka przedszkola, lub fachowego wykształcenia umożliwiającego rozwój wszystkich predyspozycji dziecka. W domu przede wszystkim nie jesteśmy w stanie stworzyć grupy rówieśniczej, w której nasze dziecko będzie się realizowało, nawiązywało przyjaźnie, uczyło rozwiązywać konflikty i nabywało umiejętności współżycia w grupie. Wszystko to odbywa się pod czułym, bystrym, życzliwym i wyrozumiałym okiem wychowawczyni, która swoją subtelną działalnością wspomaga rozwój dziecka.

Przedszkole XXI wieku w pewnym stopniu zmieni swoje role. Będzie stanowiło laboratorium przyszłego człowieka. Dziecko jest bowiem nie tylko „symbolem przyszłości, ale jej reżyserem w nadchodzącej erze”. W przedszkolu dziecko w ramach zajęć dodatkowych zetknie się z językiem obcym. Tu nauczy się dobrych manier, rozwinie swoją osobowość i talenty. Wszystko to będzie możliwe dzięki współpracy obu środowisk: przedszkolnego i rodzinnego, a także dzięki traktowaniu przedszkola nie jako „przechowalni” na czas pracy, ale jako miejsca bliskiego dziecku i otwartego na jego potrzeby. Przedszkole wyposaży dziecko w potrzebne umiejętności umożliwiające rozpoczęcie nauki w zreformowanej szkole.

Dlatego warto zapisać dziecko do przedszkola, spokojnie przetrwać okres adaptacji, nawiązać życzliwy, bezpośredni kontakt z wychowawczynią i obserwować postępy  rozwoju swojego dziecka, do czego z całym przekonaniem Państwa zachęcam.

Podsumowując rozważania na temat roli przedszkola w życiu dziecka należy stwierdzić, iż wczesna edukacja przedszkolna jest najskuteczniejszym narzędziem wyrównywania szans edukacyjnych na starcie.

Atuty przedszkola

Pobyt dziecka w przedszkolu ma niewątpliwie bardzo korzystny wpływ na jego rozwój. Dziecko przebywa w naturalnym i profesjonalnie przygotowanym środowisku, co sprzyja poznawaniu i rozumieniu otoczenia i świata, nabywaniu umiejętności przez działanie, rozwojowi emocjonalnemu. Badania potwierdziły, że większość dzieci osiąga odpowiednią dojrzałość aby uczęszczać do przedszkola już w wieku 3 lat. W domu rodzice, babcie czy opiekunowie chętnie wyręczają dzieci w wykonywaniu codziennych czynności. Robią to z miłości lub nie doceniania możliwości dziecka, , a także niecierpliwości, chęci uniknięcia bałaganu. Pójście do przedszkola to pierwszy krok do samodzielności dziecka. W przedszkolu dziecko uczy się wszystkiego i ma motywację ponieważ inne dzieci już potrafią albo też się uczą przez co nabiera wiary w siebie i swoje możliwości. Uczy się też współdziałania w grupie, czego zwykle w domu nie można im zapewnić. Przedszkole spełnia także bardzo istotną funkcję osiągnięcia przez dziecko tzw. dojrzałości szkolnej polegającej minimum na próbach czytania i pisania, koncentracji w czasie prowadzonego zajęcia, poznania i stosowania obowiązujący w przedszkolu granic, odpowiedniego reagowania na polecenia, zakazy i nakazy, poznaje siłę motywacji i nagradzania, zrozumie istotę negatywnych zachowań i konsekwencji.

Programy edukacyjne realizowane w przedszkolach stwarzają możliwości zdobywania różnorodnych doświadczeń, uczestniczenia w zróżnicowanych i ciekawych zajęciach. Rozwijają: także sprawność, umiejętności manualne i techniczne, czytanie i liczenie, poznawanie otoczenia, rozwijanie odczuć zmysłowych, kształtowanie systemu wartości. Dzięki doświadczeniom zdobywanym w grupie, szybsza i skuteczniejsza jest edukacja społeczna. Następuje naturalna i samoistna nauka podstaw tolerancji, partnerstwa i współżycia w środowisku rówieśników.

Badania i naukowcy dowodzą, że siedmiolatek który idzie do szkoły, a przedtem od 3 – 4 lat chodził do przedszkola w istotny sposób przewyższa rówieśnika który do przedszkola nie chodził nawet o dwa lat pod względem wielu umiejętności. W szkole zaś zniwelowanie tych różnic jest bardzo trudne ponieważ nauczyciele prowadząc zajęcia z dużą grupą jednocześnie nie mogą lub nie potrafią zauważać i zniwelować różnic w tak wielu płaszczyznach w jakich zabrakło edukacji przedszkolnej. Zatem jeśli nie wyrówna się różnic edukacyjnych poprzez szczególny wysiłek rodziców i wychowawców te różnice będą się pogłębiać. Przedszkole w przeciwieństwie do szkoły jest miejscem gdzie jest czas i są warunki do wyrównywania poziomu i doświadczeń i umiejętności. Dzieci robią to bezstresowo ponieważ w przedszkolu nie mogą być za swoje umiejętności oceniane i porównywane , a same nie potrafią jeszcze oceniać swoich możliwości. W szkole wprost przeciwnie ocena jest podstawą klasyfikacji, a dzieci już dostrzegają różnice między swoimi umiejętnościami i możliwościami, rówieśników. To dzieci słabsze bardzo mocno stresuje i zniechęca do podejmowania kolejnych prób. Zaniechanie wysiłków i prób będzie pogłębiało zróżnicowanie poziomów.

Zerówkę należy widzieć w identyczny sposób jak przedszkole w zakresie realizowanych celów edukacyjnych dzieci. Jest to minimum jakie dziecko winno przejść aby nie pozbawione zostało szansy jaką mają inne dzieci.

8

ODDZIAŁÓW SZKOLNYCH

3

ODDZIAŁY PRZEDSZKOLNE

142

UCZNIÓW

70

PRZEDSZKOLAKÓW